Δευτέρα 19 Αυγούστου 2013

“Σύγχρονη σοσιαλιστική Γενική Εκπαίδευση-Πρόκληση του καιρού μας” - Μέρος Γ΄ (τελευταίο)

Ήδη στα ωρολόγια προγράμματα της Φυσικής στο δεκάχρονο Σχολείο, τα οποία εισήχθησαν  στις δεκαετίες του ’60 και ’70, περιέχονταν παραπομπές στον ημιαγωγό καθώς και το διπολικό αγωγό(“αντίσταση”) και τον ενισχυτή επιφανείας. Στα προγράμματα διδασκαλίας για το μάθημα “Εισαγωγή στη σοσιαλιστική παραγωγή”, τα οποία το 1968 περιλάμβαναν απλά και μόνο μια γενική επισήμανση των πλεονεκτημάτων  των ηλεκτρονικών στοιχείων, ενσωματώθηκαν με το νέο απόκτημα το 1984 και 1985 σημαντικά στοιχεία της Ηλεκτρονικής , μεταξύ αυτών περιοχές εφαρμογής της ηλεκτρολογίας της πληροφόρησης, συνδέσεις με ενσωματωμένα κυκλώματα και εφαρμογή τους στην παραγωγή και την Τεχνική, καθώς και η παρεμβολή  της Μικροηλεκτρονικής στην παραγωγή και την Τεχνική. Στην περαιτέρω εξέλιξη του προγράμματος διδασκαλίας της Φυσικής πάρθηκε επίσης υπόψη η μετάβαση από την ηλεκτρονική των αγωγών στην ηλεκτρονική των ημιαγωγών (“αντιστάσεων”) στις περισσότερες περιοχές της πληροφοριακής ηλεκτρονικής. Ο χρόνος διδασκαλίας  του χειρισμού της πορείας της ηλεκτρονικής γραμμής σε ημιαγωγούς  αυξήθηκε περαιτέρω και σε συνδυασμό μ’ αυτό  εγκαταλείπεται  στο εξής ο χειρισμός των διπολικών και τριπολικών αγωγών.
Ο χειρισμός των λειτουργιών του ενισχυτή (transistors)  στην 9η τάξη κάνει δυνατό το να διασαφηνίζεται  στους μαθητές πάνω σ’ αυτή τη βάση στο μάθημα  “Εισαγωγή  στη σοσιαλιστική παραγωγή”  ο τρόπος  λειτουργίας ενσωματωμένων κυκλωμάτων. Η μεταβίβαση πληροφοριών μέσω μηχανών και η εκμετάλλευση  της πληροφοριακής τεχνικής  για τη λύση τεχνικών ζητημάτων, που τίθενται , ενσωματώθηκαν  στο περιεχόμενο του μαθήματος ESP (Σημ.Μετ.: ενν.  μάλλον το μάθημα “Ενέργεια-Πρώτες ύλες -Παραγωγή”, Energie-Stoff-Production). Οι μαθητές μαθαίνουν σε αντίστοιχες  επίσης συσκευές πειραματισμού,  πώς οι μηχανές καταγράφουν πληροφορίες, αποθηκεύουν, επεξεργάζονται λογικά και κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να παρακολουθούν την πορεία των γεγονότων. Έτσι μπορούν επίσης, αφού λάβουν υπόψη τη ροή Πρώτη ύλη-Ενέργεια-πληροφορία να διεισδύσουν βαθύτερα στο περίπλοκο φαινόμενο της σύγχρονης διαδικασίας της παραγωγής. Οι μέχρι τώρα σχετικά απομονωμένες περιοχές της ύλης  για τη μηχανική τεχνολογία, τη Μηχανολογία, την Ηλεκτρονική  και την Αυτοματοποίηση μπορούν με μια τέτοια ενσωμάτωση σύγχρονων τρόπων θεώρησης να τεθούν σε στενότερη σχέση μεταξύ τους.

Από τέτοιες εξελίξεις, όπως η αυξανόμενη σημασία της Πληροφορικής και των Computer και “σύγχρονων  μαρτύρων Σκέψης” στην παραγωγή  και σ’ ολόκληρη τη ζωή πρέπει να βγουν  συμπεράσματα για το περιεχόμενο  της Εκπαίδευσης, που πηγαίνουν ακόμη παραπέρα. Τώρα ετοιμάζονται  αποφάσεις σε σχέση  με την Εκπαίδευση  στην Πληροφορική και τους κομπιούτερ στο Διευρυμένο σχολειό και επίσης στο Δεκάχρονο Oberschule (Σημ. Μετ: Oberscule= η ονομασία γενικά του σχολείου). Στο ΕΟS (Erwecterte-Ober-Schule=Διευρυμένο Σχολείο) εισάγεται ένας κλειστος κύκλος μαθημάτων Πληροφορικής, για το δεκάχρονο Σχολείο εξετάζεται  να ενσωματωθεί  ένας αντίστοιχος κύκλος μαθημάτων στο μάθημα “Εισαγωγή στη σοσιαλιστική παραγωγή” και ν’ αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της παραγωγικής εργασίας των μαθητών  στην τεχνική  επεξεργασίας της πληροφορίας. Εδώ θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι η ενσωμάτωση νέων περιεχομένων  θα οδηγήσει  επίσης σε νέες αλληλεξαρτήσεις με τις άλλες περιοχές Εκπαίδευσης.
Αυτός ο εκσυγχρονισμός δε σημαίνει βέβαια κάποια πλήρη επανάσταση. Ξεκινάει από τη θέση, ότι σημαντικές κλασσικές γνώσεις (παρατηρήσεις) των διαφόρων επιστημών, ότι τα επονομασθέντα “χρυσά θεμέλια της Επιστήμης και της Κουλτούρας” ανήκουν ομοίως στο εξής στο περιεχόμενο της σοσιαλιστικής Γενικής Εκπαίδευσης. Η ενότητα των επιμέρους σφαιρών της Φυσικής πραγματοποιείται -αυτό ισχύει επίσης για τις πανεπιστημιακές σπουδές- μέσω ενός πυρήνα Γνώσεων με καθολική ισχύ,  μέσω θεωρητικών , μαθηματικών και πειραματικών μεθόδων πολλαπλής εφαρμογής και μέσω πολυδύναμα χρήσιμων τεχνολογιών και συσκευών έρευνας.[1] Σύμφωνα με τα από κοινού λεγόμενα κορυφαίων φυσικών πρέπει περισσότερο από άλλοτε ένα μάθημα της Φυσικής, το οποίο εισέρχεται στην υπόσταση της θεμελιώδους Εκπαίδευσης στη Φυσική Επιστήμη  και της θεμελιώδους Γενικής Εκπαίδευσης εν γένει, να επικεντρώνεται σε ένα “δραστικό, παραγωγικό πυρήνα από σχετικά λίγες  γνώσεις θεμελιώδους τύπου” και σε αντίστοιχες μεθόδους, οι οποίες είναι βάσεις που δεν μπορούν να εγκαταλειφθούν, για να γίνεται περαιτέρω μάθηση, προσανατολισμός  προς τις σύγχρονες Φυσικές Επιστήμες, κατανόηση σημαντικών εφαρμογών της Φυσικής για τη ζωή των ανθρώπων και να διαμορφώνεται μια αντίληψη του κόσμου βασιζόμενη στη Φυσική Επιστήμη. Ως εκ τούτου στο κέντρο της Γενικής Εκπαίδευσης στη Φυσική κατά την εξέταση της Μηχανικής βρίσκονται ακόμη στο εξής οι έννοιες Μάζα και Δύναμη, τα τρία αξιώματα του Newton, οι τύποι για την ευθύγραμμη ομαλή κίνηση, την ευθύγραμμη επιταχυνόμενη κίνηση, την κυκλική κίνηση και το νόμο της βαρύτητας.  Σ’ αυτά προστίθενται στο επίπεδο του Abitur (Σημ. Μετ.=το Απολυτήριο) η έννοια της πίεσης και ο νόμος της μετάδοσης της πίεσης. Το ίδιο ισχύει με τον ίδιο τρόπο  για τ αξιώματα της Θερμοδυναμικής, το νόμο του Οhm και το νόμο της επαγωγής του Faradax στον Ηλεκτρισμό ή το νόμο της διάθλασης του Snellius στην Οπτική. Μέσω των σύγχρονων γνώσεων  στη Φυσική δεν τέθηκαν εκτός ισχύς τους αυτοί οι νόμοι. Πολύ περισσότερο δείχνονται τα όρια της ισχύος τους  και της δυνατότητας εφαρμογής τους. Ακόμη σήμερα το μεγαλύτερο της εφαρμογής της Φυσικής  στην Τεχνική, την Ιατρική και τη Γεωργία βασίζεται  σε τμήματα της Κλασσικής Φυσικής. επίσης οι περισσότερες επιστημονικές συσκευές, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή  εκτός Φυσικής , μετρούν φυσικά μεγέθη, τα οποία ανήκουν στην κλασσική Φυσική.
Τα ίδια ισχύουν  για τις βασικές γνώσεις  Χημείας, οι οποίες παρουσιάστηκαν από τον  B.Mendelejeff στο κλασσικό διδακτικό βιβλίο “Βάσεις της Χημείας” το οποίο εκδόθηκε το 1871. Ακόμη και σήμερα  στη βασική υπόσταση της Γενικής Εκπαίδευσης στη Χημεία ανήκει σταθερή γνώση για τις ιδιότητες των υλών, τη μετατροπή των υλών μεταξύ τους και τα φαινόμενα, που παρατηρούνται κατ’ αυτή. Οι νόμοι επίσης, στους οποίους στηρίζεται ο Mendelejeff, όπως ο νόμος της διατήρησης της Μάζας, η χημική ισορροπία και η επίδραση των συνθηκών αντίδρασης σ’ αυτή την ισορροπία , ο νόμος της περιοδικότητας, ο νόμος των σταθερών  και πολλαπλών αναλογιών κρατούν τη σημασία τους για τη Γενική Εκπαίδευση. Αυτό ισχύει επίσης για τρόπους εξέτασης, όπως αυτοί, ότι χημικές και φυσικές διαδικασίες αποτελούν μια ενότητα, ότι η φύση χημικών φαινομένων δικαιολογείται  από τη μεταξύ των ατόμων συμπεριφορά, ότι μετατροπές της ύλης και μετατροπές της ενέργειας είναι μεταξύ τους συνδεδεμένες, ότι οι ιδιότητες σύνθετων σωμάτων πρέπει να καθορίζονται με βάση την ποσότητα και την ποιότητα των απλών σωμάτων, τα οποία συμμετέχουν στη σύνθεση. Αυτό ισχύει για βασικές έννοιες της Χημείας, όπως Στοιχείο, Σχέσεις, Χημική Ενέργεια των σωμάτων, αντιστρεπτή και μη αντιστρεπτή αντίδραση, Οξείδωση και Αναγωγή κ.ά. Τέτοιοι θεμελιώδεις νόμοι, έννοιες και τρόποι εξέτασης  ανήκουν  ακόμη σήμερα και στο μέλλον  στη βασική υπόσταση της Γενικής Εκπαίδευσης στη Χημεία. Βέβαια το επίπεδο της γνώσης της κλασσικής Φυσικής ή της κλασσικής Χημείας όπως ακριβώς και της κλασσικής Βιολογίας δεν εισέρχεται στη Γενική εκπαίδευση με βάση το επίπεδο της Γνώσης , όπως αυτό υφίστατο π.χ. στους χρόνους του Newton ή του Mendelejeff. Ο Mendelejeff π.χ. δεν μπορούσε ακόμη να ξέρει τίποτε για τη δομή του Ατόμου και τις χημικές ενώσεις, γνώσεις που σήμερα θα πρέπει να διδάσκονται  στα πλαίσια της Γενικής Εκπαίδευσης στη Χημεία. Κλασσικές γνώσεις και θεωρίες θα πρέπει να παρουσιάζονται  στους κύκλους των σχολικών μαθημάτων με βάση το σημερινό επίπεδο γνώσης και όπου αυτό είναι αναγκαίο  με σύγχρονη ερμηνεία. Απ’ αυτό  προκύπτει  σε πολλές περιπτώσεις  μια αλλαγή θέσης (της ύλης) στη διάταξη του κύκλου μαθήματος. Ο νόμος της περιοδικότητας και το περιοδικό Σύστημα των Στοιχείων, μία από τις σημαντικές ανακαλύψεις του Mendelejeff, έχει σήμερα μία άλλη θέση  στον κύκλο του μαθήματος  της Χημείας στο Σχολείο της Γενικής Εκπαίδευσης. Για πολύ καιρό αυτές οι γνώσεις  αποτελούσαν κατά κάποιο τρόπο το κλείσιμο -κορωνίδα των σχολικών κύκλων  μαθημάτων Χημείας. Στο πρόγραμμα διδασκαλίας της Χημείας του 1959 η περιοδικότητα  και το περιοδικό σύστημα των Στοιχείων  περιελήφθησαν  στην 9η τάξη  και αναπτύχθηκαν  πριν από τη δομή του Ατόμου. Έτσι δημιουργήθηκαν  προϋποθέσεις  για ένα υψηλότερο  θεωρητικό επίπεδο  κατά την εξέταση των ενοτήτων ΙV και VI.  Στο πρόγραμμα διδασκαλίας του 1967/71 αυτός ο νόμος σε σύνδεση  με γνώσεις για το περίβλημα των ηλεκτρονίων  μετατοπίστηκε στην 8η τάξη και μάλιστα σε δεσπόζουσα θέση όσον αφορά τη διάταξη του προγράμματος διδασκαλίας , για να μπορούν στο μέλλον από αυτή τη θεωρητική βάση  αν αναπτυχθούν στοιχεία από 4 κύριες ενότητες. Στο περαιτέρω εξελιγμένο πρόγραμμα διδασκαλίας  για το  μάθημα της Χημείας στο δεκάχρονο Σχολείο γίνεται εισαγωγή  σε τέτοιες γνώσεις  ήδη από την 7η τάξη  για να μπορούν να καταστούν θεμέλια και μέσα εργασίας για μια βαθύτερη κατανόηση χημικών καταστάσεων σε ολόκληρο το πρόγραμμα διδασκαλίας. Οι κλασσικές βάσεις τροποποιούνται  και διευρύνονται  με νέες επιστημονικές γνώσεις και τρόπους θεώρησης. Στο επιστημονικό μάθημα ειδικότητας οι σύγχρονες  επιστημονικο-τεχνικές, κοινωνικές και πολιτιστικές  καταστάσεις θα πρέπει να γίνονται ταυτόχρονα κατανοητές  σε συστηματική συνάρτηση με άλλες επιστημονικές γνώσεις. Στο μάθημα της Χημείας π.χ.  είναι εκσυγχρονισμένος ο επιστημονικός τρόπος θεώρησης στην εξέταση(ανάπτυξη) των οξέων  και των βάσεων. Η θεωρία του Αrrhenius  για τα οξέα και τις βάσεις αντικαταστάθηκε από τη θεωρία του Bronsted, που εξελίχθηκε το 1923, και η οποία κάνει δυνατό, το να έρθουν τα οξέα και οι βάσεις σε μια άμεση σχέση μέσω της μετατροπής  των πρωτονίων και οι χημικές καταστάσεις να διαμορφώνονται επαρκέστερα  στις διαλεκτικές τους σχέσεις.  Εκτός αυτού τονίζονται ευκρινέστερα τέτοιες βασικές γνώσεις της Χημείας, οι οποίες είναι αναγκαίες για να κατανοούνται βαθύτερα επίκαιρες επιστημονικές συναρτήσεις και ζητήματα. Αυτό ισχύει για τη Χημεία της ασετιλίνης με βάση το ανθρακασβέστιο, για πρώτες ύλες πυριτικού άλατος, για κλειστά κυκλώματα  ύλης, εν γένει για ερωτήσεις ευνοϊκού εξευγενισμού, ο οποίος έχει αποφασιστική  σημασία για την οικονομία της Δημοκρατίας μας. Γενικά κατά την παροχή γνώσεων  για χημικές αντιδράσεις δεν έρχονται στο προσκήνιο μόνο επιστημονικο-θεωρητικές οπτικές θεώρησης, αλλά παντού όπου είναι πιθανό  να γίνεται  μεταχείριση  οικονομολογικά σημαντικών υλών και συναρτήσεων. Το πυρίτιο π.χ. ως υλικό εκκίνησης  για την κατασκευή υψηλής καθαρότητας υλικών, τα οποία σήμερα είναι αναγκαία για τη Μικροηλεκτρονική.
Με τρόπο που μπορεί να συγκρίνεται με τα παραπάνω εκσυγχρονίστηκε επίσης το περιεχόμενο άλλων διδακτικών μαθημάτων. Στο μάθημα της Γεωγραφίας παρέχεται  μία εικόνα του σημερινού κόσμου, αναφέρονται δηλ. οι μεγάλες αλλαγές στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική, οι εξελίξεις στη γειτονική Ανατολή, στην Αφρική. Η εξέταση της περιφέρειας των χωρών και των περιοχών γίνεται με βάση το πλέον σύγχρονο επίπεδο γνώσης και κατά την εξέταση γενικών φυσικών  και οικονομικο-γεωγραφικών  σχέσεων  γίνεται διείσδυση σε σφαιρικά προβλήματα , όπως στην εξέλιξη του πληθυσμού  στον κόσμο,  στο πρόβλημα των πηγών, στα προβλήματα διατροφής των αναπτυσσόμενων χωρών , της διατήρησης της βιόσφαιρας. Η περιβαλλοντική  Αγωγή λαμβάνεται υπόψη στα πλαίσια του κύκλου των μαθημάτων  της Βιολογίας και Γεωγραφίας, η Αγωγή της Υγείας και ή σεξουαλική Αγωγή στα πλαίσια του κύκλου μαθημάτων της Βιολογίας. Στο μάθημα της Λογοτεχνίας καθώς και της Μουσικής   και της Καλλιτεχνικής Αγωγής εκσυγχρονίστηκε η επιλογή των έργων  και “το τόξο χτυπάει” (Σημ.Μετ.: φτάνει) μέχρι τη Λογοτεχνία του παρόντος, τη σύγχρονη Μουσική, τις σημερινές εξελίξεις στη διαμορφούμενη τέχνη, π.χ. την οπτική κουλτούρα  στη βιομηχανική μορφή, στην Αρχιτεκτονική, τις εξελίξεις  στη ροκ και ποπ μουσική. Το προαιρετικό μάθημα, το οποίο θα αναπτύξουμε προσφέρει περαιτέρω δυνατότητες  σε βάθος απασχόλησης με σύγχρονα περιεχόμενα εκπαίδευσης. Ένας τέτοιος εκσυγχρονισμός του περιεχομένου του μαθήματος αντιστοιχεί στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες της σημερινής νεολαίας, συμβάλλει στο να την αξιοποιήσει (τη νεολαία) στις μελλοντικές εξελίξεις, τις οποίες η ίδια θα συνδιαμορφώσει. Ταυτόχρονα εκφράζεται χαρακτηριστικά (Σημ.Μετ.: ή διακρίνεται σαφώς) περαιτέρω το παιδευτικό δυναμικό του μαθήματος. Γιατί η αντίληψη για τις σύγχρονες εξελίξεις είναι μία από τις προϋποθέσεις, για να μπορεί να γίνεται σωστός προσανατολισμός στον κόσμο και να εγκαθίσταται μια κομματική ιδεολογική σκοπιά. Η νεολαία της χώρας μας διακρίνεται από μια αισιόδοξη σχέση προς την Επιστήμη και την Τεχνική, είναι προσανατολισμένη προς το  μέλλον και, όπως μαρτυρούν αντίστοιχες έρευνες, συνδέει τις προοπτικές της ζωής της με τη μελλοντική εξέλιξη της σοσιαλιστικής μας κοινωνίας. Ένας τέτοιος προσανατολισμός του μέλλοντος σταθεροποιείται περαιτέρω με τον εκσυγχρονισμό του περιεχομένου της Εκπαίδευσης, που έχει αναληφθεί. Έτσι διανοίγεται επίσης η οδός μιας αντίληψης  για μελλοντικές εξελίξεις  στην Επιστήμη και την Τεχνική, για τις οποίες σήμερα γίνεται μόλις υπαινιγμός. Στο πρόγραμμα διδασκαλίας της Φυσικής δεν μπόρεσαν να ληφθούν υπόψη  οι νεότατες ανακαλύψεις της υπεραγωγιμότητας υπό συνθήκες  υψηλής θερμοκρασίας, από τις οποίες  σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις προκύπτουν επαναστατικές αλλαγές στην Τεχνική, μεταξύ των οποίων στην παραγωγή και μετάδοση ενέργειας καθώς και σε ενσωματωμένα ηχητικά κυκλώματα  υψηλής έντασης. Αλλά η θέα των σύγχρονων εξελίξεων , η οποία λαμβάνει χώρα στο μάθημα της Φυσικής  καθώς και σε άλλα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών  και στο Πολυτεχνικό μάθημα καθιστά επίσης δυνατό, το να γίνονται στη νεολαία στο μάθημα της Φυσικής της 9ης τάξης κατά την ανάπτυξη της εξάρτησης της ηλεκτρικής αντίστασης από τη θερμοκρασία  επισημάνσεις  για εξελίξεις που προβλέπεται να συμβούν  και οι οποίες διαμορφώνονται  από τέτοιες επιστμονικο-τεχνικές ανακαλύψεις. Μια ορισμένη πλευρά του εκσυγχρονισμού  του περιεχομένου του μαθήματος είναι επίσης η ένταξη στο μάθημα επιστημονικοϊστορικών καταστάσεων και αυτό φαίνεται επίσης τόσο παράδοξο.  Μέσω του να διακρίνουν οι μαθητές στη ζωή τη διαδικασία εξέλιξης των επιστημών και της εφαρμογής τους  στην Τεχνική, αντιλαμβάνονται επίσης ευκολότερα σημερινές και μελλοντικές προοπτικές της εξέλιξης της επιστήμης.  Ό,τι σήμερα είναι ασφαλείς γνώσεις, χθες ήταν προβλήματα, και σημερινές γνώσεις και ανακαλύψεις είναι ήδη πιθανές εφαρμογές για αύριο. Εκτός αυτού η εξέλιξη των επιστημών  είναι μια διαρκής  αναζήτηση και αγώνας(πάλη). Αυτή είναι η ιστορία τολμηρών  ανακαλύψεων και επίσης σημαντικών πλανών, ηρωικών ανθρώπινων επιδόσεων και επίσης ανθρώπινης  αποτυχίας. Από αυτό γίνονται προσιτές σημαντικές κοινωνικές , κοσμοθεωρητικές  και ηθικές σχέσεις, γιατί η ιστορία των επιστημών και της τεχνικής γράφτηκε από μεγάλες προσωπικότητες, των οποίων η επίδοση και η συμπεριφορά  προκαλεί  για μίμηση  και εξήγηση. Γι’ αυτό επίσης τα μεμονωμένα διδακτικά μαθήματα  σε κατάλληλα σημεία εισέρχονται  σε σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις στο παρελθόν και σε προσωπικότητες διαπρεπών επιστημόνων και τεχνικών. Έτσι εξετάζονται στο μάθημα της Φυσικής π.χ. προσωπικότητες, όπως ο James Watt, o Nikolaus August Otto, oWerner von Siemens, o Thomas Alva Edison, η Maria Curie-Sklodowska, o Albert Einstein, o Niels Bohr, o Frederik Juliet Curie, o Igor Wassiljewitsch Kurtschatow . Oi επιδόσεις των  J.P.Oppenheimers, Enrico Fermis και ο Edward Tellers χρησιμοποιούνται  , για να οδηγούν στην αντιπαράθεση  ότι η Επιστήμη και η εφαρμογή τους έχει  να κάνει  με ζητήματα περί Ανθρωπισμού, Ηθικής, προσωπικής ευθύνης για την εκμετάλλευση επιστημονικών γνώσεων. Οι επιστήμονες  δεν μπορούν  να διαφύγουν της ευθύνης  για τη χρησιμοποίηση  των γνώσεών τους υπέρ ή κατά του Ανθρώπου, υπέρ ή κατά της Ανθρωπότητας. Στους μαθητές πρέπει να παρέχεται στη ζωή μια αντίληψη της Επιστήμης και της εφαρμογής της στην Τεχνική, η οποία (αντίληψη) να την αξιοποιεί (την επιστήμη) για περαιτέρω προσωπική μάθηση, για εξ ιδίων Σκέψη και δημιουργική αναζήτηση. “Γι’ αυτό δεν πρέπει το Σχολείο, καθώς το διατύπωσε ο διαπρεπής χημικός  και θεωρητικός της Επιστήμης Wilhelm Ostwald, να τερματίζει, πρέπει να ξυπνάει την πείνα και τότε να αφήνει ελεύθερους  τους μαθητές στη ζωή με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους και στην εξέλιξη”.[2]


[1] Bλ. Robert Rompe / Hans-Jurgen Ireder: Αρίθμηση και Μέτρηση . Εκδοτ. οίκος Ακαδημία, Βερολόνο 1985, σελ. 74.
[2] Στο : “Εφημερίδα του Δάσκαλου της Λειψίας” της 2.12.1908

Δεν υπάρχουν σχόλια: