" Σχετικά με τα λεγόμενα αναδυόμενα υποκείμενα. Η επικαιρότητα του επαναστατικού χαρακτήρα της εργατικής τάξης και το πρωτοπόρο τμήμα της"- Μέρος 1ο

Σε 3 μέρη θα  δημοσιεύσω ένα απόσπασμα από το άρθρο  με τίτλο "Σχετικά με τα λεγόμενα αναδυόμενα υποκείμενα. Η επικαιρότητα του επαναστατικού χαρακτήρα της εργατικής τάξης και το πρωτοπόρο τμήμα της" που δημοσιεύεται  στο 3ο τεύχος της Διεθνούς Κομμουνιστικής Επιθεώρησης. Μπείτε στον κόπο να αγοράσετε το περιοδικό. Δε θα χάσετε.

 ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΟΥ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ.

Ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν έγραψε το 1913 ότι «Το κύριο στη διδασκαλία των Μαρξ και Ένγκελς είναι ότι φώτισαν τον κοσμοϊστορικό ρόλο του προλεταριάτου ως δημιουργού της σοσιαλιστικής κοινωνίας»*. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που πολλές αντικομμουνιστικές θεωρίες, ανεξάρτητα από το ότι συγκαλύπτονται σε αποσπασματικές πτυχές του μαρξισμού, επικεντρώνουν την κριτική τους σε αυ­τό ακριβώς το ζήτημα.

Ο Μαρξισμός-Λενινισμός ως επιστημονική θεωρία της εργατικής τάξης έχει τρεις πηγές και τρία μέρη. Δεν αρκεί να υποστηρίζει κανείς ένα μόνο από αυτά. Έτσι λοιπόν, για παράδειγμα, υπάρχουν κάποιοι που λένε ότι είναι επίκαιρη η κριτική στο κεφάλαιο, αρνιούνται όμως το ρόλο της εργατικής τάξης, της επα­νάστασης, της δικτατορίας του προλεταριάτου. Γενικά, εδώ και πάνω από έναν αιώνα, ο αναθεωρητισμός προσπαθεί να υπονομεύσει αυτή τη θεωρία, εστιάζο­ντας κυρίως στην άρνηση του σημαντικού ζητήματος της πολιτικής δράσης, της πρακτικής των μετασχηματισμών, ανάγοντας την σε «κριτική θεωρία» με το επι­χείρημα ότι η εργατική τάξη, το προλεταριάτο έχασε δύναμη, ότι δεν εκδηλώθη­κε ως επαναστατική δύναμη, ότι ενσωματώθηκε στο σύστημα.

Στα 1960, 1970 και 1980 ο Χέρμπερτ Μαρκούζε, ο Αντρέ Γκορζ και άλλοι έλεγαν ότι ο μαρξισμός γέρασε και τραγούδησαν το «αντίο προλεταριάτο». Ως κοινωνιολόγοι της αστικής και μικροαστικής ιδεολογίας συγκέντρωναν τα επι­χειρήματα τους και τα αντιπαρέθεταν, τα αντιπαρέβαλαν με τις τρέχουσες τάσεις, δηλαδή δεν προσέγγιζαν τις μελέτες τους με βάση την υλιστική αντίληψη της ιστορίας, αλλά με βάση ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας.

Ένα πρώτο μέρος των επιχειρημάτων τους συνίσταται στο ότι η εργατική τά­ξη των πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, των ιμπεριαλιστικών κέντρων, είχε πετύχει υψηλό βιοτικό επίπεδο και ως εκ τούτου η συνείδηση τους γινόταν πιο συντηρητική, υπερασπιζόταν το status quo χωρίς να ενδιαφέρεται για επα­ναστάσεις, ενώ ο ρόλος της ως πρωτοπορίας είχε περάσει στους φοιτητές, στα απελευθερωτικά κινήματα στην Αφρική και την Ασία.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου ο ρόλος της ΕΣΣΔ και των κομμουνιστών -η δημιουργία του σοσιαλιστικού στρα­τοπέδου και οι πιθανότητες να ακολουθήσουν αυτή την κατεύθυνση η Γαλλία και η Ιταλία- ανάγκασε τον καπιταλισμό να πάρει το προσωρινό μέτρο του Κράτους Πρόνοιας, με σκοπό να αναχαιτίσει την άνοδο της πάλης της εργατικής τάξης και των κομμουνιστικών κομμάτων της. Δεν αρνούμαστε ότι στις χώρες που βρί­σκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, καθώς επίσης και στις χώ­ρες σε ενδιάμεση θέση, ως αποτέλεσμα των πλεονασμάτων από την εκμετάλ­λευση του διεθνούς προλεταριάτου ενισχύεται η λεγόμενη εργατική αριστοκρα­τία, την οποία πολεμάμε. Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός του συνόλου της εργατικής τάξης ως aggiornada [Σ.τ.Μ. που έχει επίκαιρο ρόλο] στο σύστημα που βασίζε­ται στην εκμετάλλευση της είναι ένα θέμα πολύ διαφορετικό.

Οι απόψεις αυτές απέδειξαν τον πρόσκαιρο χαρακτήρα τους, πρώτ' απ' όλα γιατί το Κράτος Πρόνοιας στην αναδιάρθρωση του καπιταλισμού οδήγησε στην ανατροπή των κατακτήσεων της εργατικής τάξης και σε όλες τις χώρες ανεξαι­ρέτως το επίκεντρο της αντικαπιταλιστικής, αντιιμπεριαλιστικής πάλης είναι και πάλι ο αγώνας της εργατικής τάξης.

Άλλη πτυχή ήταν η αντιμετώπιση των συμφερόντων των εργαζόμενων με τις θεωρίες περί διαχωρισμού τους σε λευκά, μπλε και γκρίζα κολάρα, δηλαδή το ζή­τημα των κατηγοριών στον κόσμο της εργασίας, των ειδικοτήτων ή αυτό που λέ­με καταμερισμός της εργασίας. Ο ρόλος στην παραγωγή καθώς και οι μισθολο­γικές διαφοροποιήσεις στον καπιταλισμό δε θέτουν υπό αμφισβήτηση το ρόλο της εργατικής τάξης ως παραγωγού υπεραξίας. Είναι αλήθεια ότι ο ρόλος του κομμουνιστικού κόμματος, του εξωτερικού παράγοντα που εισάγει τη συνείδη­ση στην τάξη, μεγαλώνει την ευθύνη του στο ιδεολογικό μέτωπο για να δείξει στον εργάτη -ανεξάρτητα από τη θέση που κατέχει στην διαδικασία παραγωγής-τις ευθύνες του για την κυριαρχία και την απόσπαση υπεραξίας από την αστική τάξη.